ساختار سنتی شهرسازی ایران موجب شده است که در بیشتر شهرها، بازارها و مراکز تجاری شهری در بافت های مرکزی و تاریخی شهرها بنا شوند که با توسعه روزافزون شهری و افزایش ترافیک، آلودگی هوا و صوتی، ازدحام و شلوغی، معضل کمبود محل توقف وسایل نقلیه بخصوص در مناطق مرکزی شهرها، گریبانگیر اکثر شهرهای کشور می‌باشد.لذا یکی از دغدهه ای اساسی مدیران شهری ،حل معضل ترافیک به خصوص در شهرهای متوسط و بزرگ می باشد.جهت روان سازی حرکت خودروها و حل معضل ترافیک اقدامات زیادی از جمله احداث زیرساختهای حمل و نقل شهری مانند راههای ارتباطی ،زیر گذرها و گسترش حمل ونقل عمومی از قبیل اتوبوس های شهری توسط مدیران شهری صورت گرفته است. امروزه معضل کمبود محل توقف وسایل نقلیه به خصوص در مناطق مرکزی شهر،گریبانگیر اکثر شهرهای بزرگ می باشد و بیشتر مدیریت و سرویس دهی ترافیک جاری مد نظر بوده و بخش دیگری از ترافیک شهری،یعنی ترافیک ساکن وسایل نقلیه پارک شده و اثرات آن بر ترافیک جاری کمتر مورد توجه قرار گرفته است.دلیل این که چرا به این مشکل در طول زمان توجه نشده است این است که مهندسین ترافیک تنها به مدیریت ترافیک جاری شهر توجه داشته اند و از مدیریت پارکینگ غافل شده اند.از این رو یکی از مشکلات عمده در مدیریت ترافیک،مدیریت ترافیک ساکن است زمان توقف اتومیبل های سواری شخصی در شهرها به مراتب بیش از مدت زمان حرکت آنها است . از این رو پیش بینی فضای مناسب پارکینگ برای اتومیبل ها به ویژه در مناطق پر تراکم ومرکزی شهری علاوه بر صرفه جویی در زمان تلف شده برای جستجوی فضای پارکینگ ،صرفه جویی در مصرف سوخت ،کاهش استهلاک وسایل نقلیه واثرات نامطلوب روانی ،باعث کاهش حجم اتومبیل های سرگردان درجستجوی فضای پاکینگ ودر نتیجه کاهش زمان تاخیر در شبکه می شود.از سوی دیگر پارک کردن وسایل نقلیه در حاشیه خیابان ها به ویژه در محدوده مرکزی شهر باعث کاهش ظرفیت ،کاهش سرعت حرکت ،افزایش تصادفات وکاهش سطح ایمنی در این معابر می گردد.در ضمن به دلیل این که پارکینگ های حاشیه ای در کنار معابر قرار دارند به واسطه ورود و خروج های متوالی مانورهای وسایل نقلیه جهت پارک ،باعث کاهش ایمنی واختلال در ترافیک عبوری می شود.
شهر بوکان با توجه به تک هسته ای بودن ، تمرکز کاربریهای جاذب سفر در مرکز شهر و همچنین عرض کم معابر با مشکل جدی در مقوله ترافیک جاری و ترافیک ساکن روبروست. لذا یکی از راهکارهای اساسی در مدیریت ترافیک ،احداث پارکینگهای عمومی می باشد. باتوجه به زمزمهایی مبینی بر احداث این کاربری در مرکز شهر بوکان لازم است مطالعه دقیق در مورد مکان ان با استفاده از معیارها و ضوابط اصولی انجام شود.
احداث پاریکنگ های عمومی ،زمانی با افزایش کارائی و دستیابی به اهداف مورد نظر همراه می شود که کلیه پارامترهای موثر در احداث پارکینگ ها مد نظر قرار گیرد.یکی از مهم ترین پارامترهای احداث پارکینگ ،مکان احداث آنها می باشد.نامناسب بودن پارکینگ ها و پراکندگی غیر اصولی آنها نه تنها باعث عدم کارائی این پارکینگ ها می شود بلکه افزایش ترافیک شهری و در نتیجه افزایش سفرهای درون شهری و افزایش آلودگی هوا را نیز به دنبال دارد. در این اثنا معیارها و ضوابطی مانند سازگاری کاربریها،فاصله از مرکز جاذب سفر،فاصله از معابر،هزینه تملک زمین،تراکم جمعیت،عمر بنا بعد از ارزش گذاری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و منطق فازی عاملی موثر در مکانیابی پهنه های بهینه و مناسب برای احداث پارکینگ می باشند.
در نهایت مکان یابی و احداث پارکینگ یکی از مهم ترین ابزارها در مدیریت شهری برای کنترل و کاهش ترافیک می باشد.. همچنین سطوح مختلف امکانات پارکینگ می تواند بر کارایی ترافیک و کیفیت زندگی شهری تاثیر بگذارد.تصمیمات نادرست و مکانیابی غیر استاندارد موجب تاثیر نا مطلوب بر سیستم ترافیک شهری، صدمه و تخریب محیط زیست،افزایش در هزینه های ساخت و مانع از پیشرفت اقتصادی می شود.
- نویسنده : کاوه ضيافتي (کارشناس ارشد برنامه ريزي شهري و مدرس دانشگاه)
